Kuş Avcılığından kuş gözlemciliğine geçiş süreci için Anadolu'da yüzyıllara ihtiyaç duyulmuştur.Özellikler Osmanlı padişahlarının kendi avlaklarında yaptığı çok kapsamlı ve tantanalı av ve avlanma faaliyetleri meşhurdur. Örneğin 1.Beyazıt (1339-1403) çok ün salmış bir avcı idi. Kurmuş olduğu avcı teşkilatında 7 bin şahin avcısı 6 bin köpek bekçisi ve buna benzer turnacı alayları vardı.Birinci Sultan Ahmet de avcı bir padişah tı.1612 yılında Edirne dolaylarında tertip ettiği 4 sürek avında 1200 geyik vurulmuş, 100 kadar da çeşitli kuş türü atmacalar tarafından avlanmıştı.Yine padişahlardan 4.Mehmet'e Avcı Mehmet lakabı verilmesi onun ava ne denli meraklı olduğunu gösterir. Onun zamanında tertiplenen bir avın 25 gün sürdüğü bilinmektedir. Yalnız avlanmanın bir düzen ve izin içinde yapılması gereğide onun zamanında fermanla duyurulmu ve padişahın izni olmadan yapılan av şiddetle cezalandırılmıştır.Nitekim kendisinden izin almadan avlanan saray kethüdasına bin değnek vurdurttuğunu tarihler yazar. Padişahın koyduğu yasak o gün olduğu gibi bu günde çeşitli ölçülerde delinmiş hatta özellikle geçen asrın sonu ile bu asrın başındaki serbest avlanma sonucunda bir çok canlı türünün soyu tükenmiş ya da tükenme tehlikesi altına girmiştir.Başta Orman bakanlığı ve ilgili bakanlıkların yoğun çabaları sonucu avcılık olayı kurallara bağlandığı gibi ,insanlarımız tüfek yerine dürbün,teleskop ve fotoğraf makinelerine sarılarak,kuş gözlemciliği olayını başlatmış ve yaygınlaştırmışlardır. Zaten günümüzde sülün,turaç,toy kuşu,mezgeldek,üveyik,bıldırcın, ve kınalı keklik gibi geleneksel av hayvanlarını avlamak bir yana ,gözlemlemek bile tanı bir şans işi haline gelmiştir.Anadoluda kuş türleri ile ilgili ilk kayıtlar ilk defa yapan ünlü gezginci Evliya Çelebidir. Evliya Çelebi özellikle kuş varlığı bakımından zengin Manyas Kuş Cenneti,Seyfe Gölü,ve Sultan Sazlığı'nın kuş varlığına özgü kayıtları yapmış ve bunlar ,ünlü eseri "Seyahatnamesi"ile günümüze kadar gelmiştir.Evliya Çelebi'nin gerek kulaktan dolma bilgilere ,gerekse belli yazılı kayıtlara dayanarak yaptığı çalışmalar çok ışık tutucu olmuştur.Kuşlara vaki av baskısının azalması,kuş gözlemciliğinin yeğlenmesi doğasaver ALman gezginlerden Wagner adlı biri 1880'li yıllarda kelayanağı (Geronticus eremita) Anadolu'ya gelmişken yerinde görmek için Birecik Birecek Urfa'ya gider.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder